Bu Hafta Emek Gündeminde Neler Oldu? (3 Temmuz- 16 Temmuz)
Emek Adalet Platformu olarak, bir süre önce yayınladığımız emek bültenlerini yeniden hazırlamaya karar verdik. En temel amacımız, Türkiye işçi sınıfının gündemini asıl gündemimiz kılmak ve işçilerin sorunlarını, direnişlerini ve mücadele pratiklerini daha fazla görünür hale getirmek. 2 haftalık periyotlarla derlediğimiz emek bültenini ilginize sunuyoruz.
ODTÜ EMEKÇİLERİ SERVİS HAKLARI İÇİN BİR ARAYA GELDİLER
ODTÜ personelinin kullandığı servislerin Rektörlük tarafından kaldırılması üzerine ODTÜ’de örgütlü olan işçi ve kamu emekçisi sendikaları yan yana gelerek ortak bir mücadele süreci başlattılar. Eylemler kapsamında Rektörlük önünde direniş çadırı kuruldu ve 4 Temmuz 2023 tarihinde ortak basın açıklaması yapıldı.
ODTÜ emekçilerinin 12 Haziran’da aldıkları bir mail ile 3 Temmuz ve 1 Eylül arası personel semt servislerinin kaldırılacağını öğrenmesi üzerine sendika temsilcileri ve ODTÜ yönetimi arasında servis hakkının korunmasına yönelik görüşmeler gerçekleştirildi. Temsilciler tarafından yapılan öneriler bütçe yetersizliği öne sürülerek reddedildi. Sorunun bütçe yetersizliği değil, bütçenin emekçilerin aleyhinde kullanılması olduğunu söyleyen emekçiler, servislerin özelleştirilmesinin yol açtığı tekelci piyasa koşullarına karşı kurumun öz kaynaklarına dayanan çözüm önerileri sundu. Ancak bu öneriler de yönetim tarafından kısıtlılıklar ve personel yetersizliği gibi bahanelerle reddedildi. Bu durumun geçiciliğine dair herhangi bir taahhüt alamayan sendika temsilcileri ve emekçiler, servis haklarını yeniden kazanmak için 3 Temmuz Pazartesi günü ODTÜ Rektörlüğü önünde direniş çadırı açtılar.[1]
BURSA’DA 7 SENDİKALI İŞÇİ İŞTEN ATILDI
Bursa’da Birleşik Metal-İş sendikasında örgütlenen ve sendikal yetki için gerekli çoğunluğu sağlayan işçilere karşı patron 7 sendika üyesi işçiyi işten attı. İşçiler sendika haklarının gasp edilmesine ve işten atma saldırısına karşı iş durdurdu.[2]
HENDEK PATLAMASI: BU DAVA CEZASIZLIKLA KAPATILMASIN
Sakarya’nın Hendek ilçesindeki Büyük Coşkunlar havai fişek fabrikasında meydana gelen patlamadan bu yana 3 yıl geçti. Patlamada hayatını kaybeden 7 işçinin aileleri 3 Temmuz’da “Hendek İçin Adalet” diyerek bir araya geldiler. Yaptıkları açıklamada bu davanın cezasızlıkla kapatılmamasını istediler.
Patlamada yaşamını yitiren Halis Yılmaz’ın babası Muammer Yılmaz, bilirkişi raporlarının kamu kurumlarının ve yetkililerin ihmali olduğunu belirtti: “Denetlemeler kâğıt üstünde yapılmış. 2005 yılında usulsüz ruhsat verilmiş. Bu işin sacayaklarından biri de devlet kurumları, buralara yerleşen zihniyet. ‘Devlet malı deniz, yemeyen keriz’ mantığıyla çalışıyor. Dosyaya bakan yargı mensupları akşam evlerine gidince eşlerinin çocuklarının yüzüne nasıl bakıyor? Sanıklardan biri ‘Bana ceza verirseniz, bütün devlet kurumlarına ceza vermeniz gerekir’ dedi. Bundan daha iyi itiraf olur mu?” dedi.
Halis Yılmaz’ın kardeşi Mervenur Yılmaz: “Biz burada bir şahsiyetle değil bir zihniyetle mücadele ediyoruz. Sadece biz değil, Çorlu’da liyakatsizlik yüzünden hayatını kaybedenler de, deprem bölgesinde usulsüz yapılan binalarda ölenler de, Aladağ’da iktidarın göz yumduğu kaçak cemaat yurdunda cesetleri kilitli yangın merdiveninde bulunan çocuklar da, ne trajikomiktir ki saraylarında yaşayanların kaderine hep ölüm biçtiği işçiler de hep bu zihniyetin; parayı, siyasal ikbali, rantı insan hayatının önüne koyan bu cinayet düzeninin kurbanıyız.”
Davanın 28 Şubat 2022’de görülen karar duruşmasında mahkeme heyeti, “Bilinçli taksirle birden fazla kişinin ölümüne ve yaralanmasına neden olma” suçundan sanıklar fabrika sahiplerinden Yaşar C. ve Ali Rıza Ergenç C’yi 16 yıl üçer ay, Hasan Ali V’yi 12 yıl 6 ay ve tutuksuz sanıklar Erşan Ö, Asiye A, Aslı B. ve Ahmet Ç’yi 6 yıl 8’er ay hapis cezasına çarptırdı. Heyet, tutuklulukta geçirdiği süre göz önüne alınarak Hasan Ali V’nin tahliyesine karar verdi.
Ailelerin ve sanıkların avukatları ile Türkiye Barolar Birliği ve Kocaeli Barosu, karara ilişkin Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 3. Ceza Dairesine istinaf başvurusu yaptı.
Başvuruların kısmen reddine karar veren 3. Ceza Dairesi, 2 Şubat 2023 tarihinde sanıklara verilen hapis cezalarını hukuka uygun buldu. Daire, yargılama esnasında katılma talepleri kabul edilmeyen bazı müştekiler ile ölenlerin yakınlarının dosyaya katılmaları yönünde hüküm kurdu.[3]
MANİSA’DA 19 BELEDİYE İŞÇİSİ İŞTEN ATILDI
Manisa Kula Belediyesi’nde bayramda zorla çalıştırılmayı kabul etmeyen 19 belediye emekçisi işten atıldı. İşçilerden gelen bilgilere göre MHP’li belediye başkanı Hüseyin Tosun işçilerin bayramda çalışmayarak halk sağlığını tehlikeye attığını iddia etti, fakat işçilerin bayram için önceden belirlenmiş bir çalışma programı bulunmamakta. Belediyenin şu anda anlaşmalı olduğu Belediye-İş sendikası ise bunun sendika değiştirmek için başvurulan bir yol olduğunu öne sürüyor.[4]
İŞÇİLER Zİ-EM TEKSTİL’İN PRİM DOLANDIRICILIĞINA KARŞI BİR ARAYA GELDİ
TEKSTİL GÜÇ-SEN üyesi Zi-Em Tekstil işçileri, yaşadıkları hak gasplarına karşı 7 Temmuz’da Sultangazi’deki Zi-Em Tekstil önünde eylem düzenledi. Sendikanın yaptığı basın açıklamasına göre Zi-Em patronları Ziya Yücel ve Mehmet Emin Korkmaz 2-3 yılda bir yaptığı isim değişikleriyle hem devletten teşvik alıyor hem de yıllardır işçilerin tazminatlarını ve diğer sosyal haklarını gasp etmeye çalışıyor. Uzun çalışma saatleri, eksik yatan sigorta primleri, asılsız iş ilanları ve artık bir işveren kültürü haline gelmiş haksızlık, hırsızlık ve hukuk tanımazlıklarla Zi-Em’in işçilerin sigorta primlerini, emekliliklerini ve dolayısıyla bütün geleceklerini gasp etmesi ve SGK yetkililerinin bunu örtbas etmeye çalışmasına karşı seslerini yükselttiler.[5]
İZOCAM İŞÇİLERİ 18 TEMMUZ’DA GREVE GİDİYOR
İzocam’ın Kocaeli fabrikasında 70, Eskişehir fabrikasında 13 olmak üzere toplam 83 işçinin TİS görüşmelerinde anlaşmaya varılamadı. Petrol-İş Gebze şubesinin örgütlü olduğu fabrikada sonuç alınamadığı takdirde işçiler 18 Temmuz’da greve çıkacak.[6]
Grev öncesi mesai değişimlerinde ve yemek molalarında uyarı eylemlerine devam eden işçiler, “Direne direne kazanacağız”, “İş, ekmek yoksa barış da yok” ve “İşçiler meydanda patronlar sarayda” sloganları attılar. “İnsanca bir ücret istiyoruz” diyen işyeri baş temsilcisi Mehmet Çiftçi, en alt kademe saat ücretinin 60 TL’den 72,5 TL’ye çekilmesini talep ettiklerini söyledi. Çiftçi, son gelen zamlarla birlikte geçim sıkıntısının artacağını ve bütün işçi sınıfını yaşanabilir maaşlar için mücadelelerinde desteğe çağırdığını belirtti.[7]
MERSİN’DE HAL İŞÇİLERİ İŞ BIRAKTI
Mersin sebze meyve Toptancı Hal’inde çalışan ve çoğunluğu kadın olan işçiler günlük ücretlerin 450 TL’den 600 TL’ye çıkarılması talebi karşılanmadığı için iş bıraktı.
Her gün çok sayıda tır ve kamyonun yüklendiği halde işçiler sabah 7’de çalışmaya başlayıp 12 saat aralıksız çalıştırılıyorlar. Herhangi bir hak ve güvenceleri olmayan işçilerin servis hakkı ya da yol ücretleri karşılanmıyor, yemek molası verilmiyor ve gün içerisinde su içmeye bile vakit bulamadıklarını söylüyorlar. Meyve sebze yüklemeleri de haftanın her günü yapılmıyor ve işçiler ayda 10-15 gün kadar çalışabiliyorlar. Dolayısıyla patronlar tarafından asgari ücret alıyormuş gibi gösterilseler de bir ayda aldıkları yevmiyelerin ve kadınların boş günlerinde gittikleri ev işlerinden kazandıkları toplamı 9 bin TL civarında oluyor.
İşçilerin ücretlerine karar veren tek kuruluş Hal Komisyoncuları Derneği olduğu için, hal işçilerinin kendi aralarında örgütlenmesi ve haklarını talep edebilmesi için Güvencesiz İşçiler Derneği, iş bırakan arkadaşların yanında olduklarını ve talepler yerine getirilene kadar direnişlerinin devam edeceğini belirtti.[8]
KULE VİNÇ OPERATÖRLERİ: ÇALIŞIRKEN ÖLMEK İSTEMİYORUZ
Kule vinç operatörleri 9 Temmuz Pazar günü Kadıköy’de inşaat sektöründe yaşanan iş cinayetlerine yönelik seslerini yükseltmek için bir araya geldiler. DİSK’e bağlı Dev Yapı-İş’te örgütlü kule vinç operatörleri yaptıkları basın açıklamasında, sektörde yaşadıkları problemleri ve artan iş cinayetlerini vurgulayarak her alanda kontrol ve denetimin artırılması talebinde bulundular. Yaşadıkları hak gasplarının, güvenliksiz ve denetimsiz çalışma koşullarının ve iş cinayetlerinin temel sebebi olarak patronların kâr hırsını, işçilerin üzerindeki üretim baskısını ve bütün bunları görmezden gelen yetkilileri işaret eden kule vinç operatörleri, inşaat işçilerinin köle olmadığının ve çalışırken ölmek istemediklerinin çağrısını yükselttiler. Ayrıntılar için alandan aktardıklarımızı yazdığımız haber yazısına göz atabilirsiniz.[9]
TEHİS ÜYESİ MOTOKURYELER KONTAK KAPATTI
Getir’e bağlı taşeron şirket Vigo’nun yaptığı zamlarda bölgeler arası eşitsizlik olması sebebiyle motokuryelerden itiraz yükseldi. Vigo müdürü Faruk Yaşar ise Whatsapp gruplarında kuryelerin haklarını aramak ve eylem yapmak için toplanması durumunda kovulacaklarını söyleyerek onları tehdit etti. Zamlara itiraz ettiği için işten atılan motokurye Yasin’in çektiği kısa videoyla işçileri mücadeleye çağırması üzerine, birçok motokurye çektikleri kısa videolarla 10 Temmuz Pazartesi günü eyleme çıkacaklarını duyurdular. TEHİS üyesi kuryelerin duyurdukları talepler şu şekildeydi:
- Bölgeler arasındaki ücret farklılıkları kaldırılsın. Hali hazırda Vigo’nun Beşiktaş bölgesinde vermiş olduğu “Saat başı 75 TL, paket başı 30 TL ücretler, tüm Vigo çalışanları için uygulansın.
- Uyum kesintileri kaldırılsın.
- Haksız yollarla yapılan kesintiler kaldırılsın.
- Hiçbir motokurye bu direniş sebebi ile işten atılmasın.[10]
“Bizleri Yemeksepeti’nden, Trendyol’dan hatırlarsınız. Şimdi sıra Vigo’da” diyen motokuryeler, 7 Temmuz’da kontak kapatarak motorlarını konvoy halinde Etiler’deki Getir Genel Merkezi önüne sürdü. Direnişleri sonucunda kurye işçileri, işten çıkarılan arkadaşlarını işe geri aldırdı.
Taleplerin karşılanmaması üzerine 10 Temmuz’da Sivas Aydoğan Getir Büyük Deposu’ndaki 18 kurye kontak kapattı.
Kuryeler ,13 Temmuz tarihinde, “Kuryeler burada, patronlar nerede?” sloganı eşliğinde hem Getir genel merkezi hem de taşeron şirket Vigo genel merkezi önünde bir araya gelerek daha geniş çaplı bir kontak kapatma eylemi yaptılar. Zam talepleri karşılanana kadar direnişlerine, kontak kapatma eylemlerine ve boykot çağrılarına devam edeceklerini belirttiler.
SAMET ÖZGÜL İÇİN ADALET
5 Kasım 2022’de Ankara Yenimahalle’de üç trafik magandası tarafından öldürülen motokurye Samet Özgül’ün Ankara 11. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen davasının ilk duruşması 12 Temmuz’da gerçekleşti. Tutuklu sanığın tutukluluk hali devam ederken, iki sanığın da adli kontrolle yargılanmaya devam edileceği yönünde karar alan mahkeme duruşmayı 13 Eylül’e erteledi.
Samet Özgül’ün avukatı İbrahim Kapusuz, duruşmadan sonra adliye önünde açıklama yaptı. Sanıkların suçtan kaçınmaya yönelik asılsız beyanlarda bulunduğunu söyleyen Kapusuz, mevcut görüntü inceleme tutanakları ve görgü tanığı beyanlarının sanıkların eylemi iştirak halinde işlediklerini gösterdiğini ve sanıkların en ağır şekilde cezalandırılmasını talep ettiklerini söyledi. Özgül’ün annesi Hacer Baran ise;” Ben artık ne diyeceğimi bilemiyorum. Söz tükendi deniliyor ben artık o noktadayım. 13 Eylül’de ada için gelmesini bekliyorum sadece bu kadar.” şeklinde konuştu.[11]
BELEDİYE İŞÇİLERİ 11 TEMMUZ’DA 1 GÜN İŞ BIRAKTI
DİSK’e bağlı Genel-İş Sendikası’na üye belediye işçileri ücretlerinin artırılması talebiyle İstanbul, Ankara ve İzmir başta olmak üzere Türkiye genelinde iş bıraktı.
İstanbul Büyükşehir Belediye Çalışanları Derneği’nin aktardığına göre İBB Boğaziçi iştirakinde yetkili sendika olan Genel-iş 4 no’lu şube başkanı Lütfü Uzundağ, İBB ile herhangi bir ücret artışında anlaşmadıklarını ve 11 Temmuz’da tavizsiz iş bırakacaklarını söyledi.[12] 1 no’lu şubeye bağlı Kadıköy Belediyesi işçileri de tam gün iş bıraktı.
İstanbul Cevahir AVM önünde gerçekleştirilen eylemde konuşan Genel İş 2 No’lu Şube Yönetim Kurulu Üyesi Zuhal Kaynak, belediye yönetimlerinin kendi çalışanlarına karşı sorumluluklarını yerine getirmek zorunda olduğunu belirterek, işçileri 4 ana talep etrafında mücadeleye çağırdı: “İnsanca yaşayacak bir ücret için tüm ücretler iyileştirilmelidir, 696 sayılı KHK ile belediye işçilerine yapılan ayrımcılık kaldırılmalıdır, belediye şirket işçilerine kadro ve ilave tediye hakları derhal verilmelidir, vergide adalet sağlanmalı ve ücretlerdeki gelir vergisi kesintisi düşürülmelidir.”[13]
2 BELEDİYE İŞÇİSİ HAYATINI KAYBETTİ
Antalya Büyükşehir Belediyesinde ASAT’ta çalışan 2 işçi Döşemealtı kanalizasyon terfi istasyonunda bakım yaparken elektriğe kapılıp terfi kuyusuna düşerek hayatını kaybetti.[14]
KADIN TEMİZLİK İŞÇİLERİNİN DİRENİŞİ KAZANIMLA SONUÇLANDI
İstanbul Kartal’da bulunan Referans Kartal Loca inşaatında biten daireleri temizleyen temizlik işçisi kadınlar, mayıs ayında temizliğini bitirdikleri dairelerin ücretlerini iki ay boyunca alamadılar. İnşaatın yüklenici firması Kiler Holding, temizlik işlerini yürüten taşeron şirket ise Arma Temizlik. Sigortasız çalışan kadın işçiler, gasp edilen hakları için 23 Haziran’da, Dev Yapı-İş ve İnşaat-İş sendikalarıyla birlikte, AKP Bitlis eski milletvekili olan Vahit Kiler’in de yönetici kadrosunda olduğu Kiler Holding’in bulunduğu Sapphire AVM önünde eylem yapmıştı.
Kartal’daki inşaatta 10 günde 150 dairenin temizliğini bitiren kadın işçiler, genel olarak inşaat temizliklerinde çalışma şartlarının zorluğundan bahsetti. Günde 20 dairenin tesliminin istendiğini, kişi başı 2 bazen de 3 daire çıkarmak zorunda bırakıldıklarını anlatıyorlar. Bu ağır koşulların altında çok yorulduklarını söyleyen kadın işçiler, evden getirdikleri yiyecek içeceklerle yaptıkları 15 dakikalık çay molaları ve bir saatlik yemek molaları dışında akşama kadar dinlenmeye zaman bulamadıklarını ekliyorlar. Bunlara karşılık aracı firmayla ya da inşaat şirketleriyle temizlik başına yaptıkları sözleşme dışında ekonomik ve sosyal haklarını güvence altına alabilecek bir anlaşmaları bulunmuyor kadın işçilerin. Daha fazla ayrıntı için kadın işçilerle görüşen arkadaşımız Betül Kocaaslan’ın Kadın İşçi’den iktibas ettiğimiz yazısına göz atabilirsiniz.[15]
Temizlikte kullandıkları malzemeleri bile kendilerinin aldığını söyleyen kadınlar, “Biz akşama kadar çalışıyorsak, yoruluyorsak niye hakkımızı bırakalım?” diyerek ücretlerinin tamamını almak için mücadelelerine devam ettiler. 13 Temmuz’da tekrar Sapphire AVM önüne giderek pankart açıp oturma eylemi yaptılar. Direnişleri kazanımla sonuçlanan kadın işçiler, Kiler Holding ve Arma Temizlik’in gasp ettikleri ücretlerini aldılar.[16]
İNŞAAT İŞÇİLERİ KÖLECE ÇALIŞMA KOŞULLARINA KARŞI EYLEME GEÇTİLER
Finans Merkezi Şantiyesi Limak Holding’e ait kampların koğuşlarında yaşanan su kesintisi ve yemek sorunlarından kaynaklı aralarında Dev Yapı-İş ve İnşaat-İş üyelerinin de bulunduğu inşaat işçileri 14 Temmuz tarihinde “Yönetim İstifa” sloganlarıyla eyleme geçtiler.
https://twitter.com/devyapi_is/status/1679920871345881112?t=kOlDERc6xi9_atmCfc5fEQ&s=19
Sendika temsilcilerinin Limak yetkilileriyle yaptıkları görüşmeler sonucunda işçilerin taleplerinin karşılanacağı söylendi. Bu süreçte hiçbir işçinin hafta başına kadar iş başı yapmayacağı ve yevmiyelerinin kesilmeyeceği güvencesi verildi.[17]
[1] https://www.egitimsenankara5.org/odtu-emekcileri-servis-hakki-icin-yan-yana/
[2] https://twitter.com/metaliscisi/status/1676267053894758400?s=52&t=GxFbL8yRKoZ38bT-srgzTQ
[3] https://www.evrensel.net/haber/493831/hendek-patlamasinin-uzerinden-uc-yil-gecti-sahsiyetle-degil-zihniyetle-mucadele-ediyoruz
[4] https://twitter.com/KirmiziGazete/status/1676297262039724035
[5] https://twitter.com/tekstilgucsen/status/1677308126184235009
[6] https://twitter.com/SivanKrmzck/status/1680110550942973952
[7] https://www.evrensel.net/haber/494187/izocam-iscileri-greve-hazirlaniyor-yasanabilir-bir-ucret-istiyoruz
[8] https://artigercek.com/emek/mersinde-hal-iscileri-is-birakti-asgari-ucretin-altinda-guvencesiz-calisiyorlar-256514h
[9] https://www.emekveadalet.org/haberyorum/kule-vinc-operatorleri-calisirken-olmek-istemiyoruz/
[10] https://twitter.com/tehisendikasi/status/1678028362982256641
[11] https://kuryehaber.com/2023/07/samet-ozgul-davasinin-ilk-durusmasi-goruldu/
[12] https://twitter.com/ibb_calisan_der/status/1678451032769142812?s=52&t=DXRYCnSzkE0R2857pUq3yA
[13] https://www.birgun.net/haber/belediye-iscileri-susmayacak-452325
[14] https://twitter.com/tabibturkiye/status/1679981737323945984
[15] https://www.emekveadalet.org/haberyorum/o-kadar-yoruluyoruz-niye-hakkimizi-birakalim-iktibas/
[16] https://twitter.com/devyapi_is/status/1679463272616001536
[17] https://twitter.com/devyapi_is/status/1679973410779045888
