Bu Hafta Emek Gündeminde Neler Oldu? (19 Haziran- 2 Temmuz)
Emek Adalet Platformu olarak, bir süre önce yayınladığımız emek bültenlerini yeniden hazırlamaya karar verdik. En temel amacımız, Türkiye işçi sınıfının gündemini asıl gündemimiz kılmak ve işçilerin sorunlarını, direnişlerini ve mücadele pratiklerini daha fazla görünür hale getirmek. 2 haftalık periyotlarla derlediğimiz emek bültenini ilginize sunuyoruz.
Pakkens metal işçileri kazandı
Pakkens, Bursa Nilüfer Organize Sanayi Bölgesi’nde bulunan bir metal fabrikası. Fabrikada basınçölçer, termometre gibi ürünlerin üretimi yapılıyor. Aynı patronun bir diğer metal fabrikası olan Valf’te ise kombi parçaları üretiliyor. İşçiler, Şubat 2022’de düşük ücretlere ve ağır çalışma koşullarına karşı Türk Metal
sendikasında örgütlendi ve çok kısa sürede sendika, fabrikada çoğunluğu sağlayarak yetki aldı. 12 Haziran’da sendikalı bir işçinin işten çıkarılması üzerine işçiler iş durdurma eylemi yapmıştı. Bunun üzerine patron, tüm işçileri 3 Temmuz’a kadar yıllık izne çıkararak eylemliliğin önüne geçmeye çalıştı. İşçiler yaklaşık bir hafta boyunca fabrika önünde direnişlerini sürdürdü ve 19 Haziran’da patron, sendikayla anlaşma yapmayı kabul etti. Anlaşmaya göre, işveren sendikal yetkiye yaptığı itirazı geri çekecek. İşçiler ise 20 Haziran’da yeniden işbaşı yaptı. Pakkens’teki çalışma koşullarını, sendikalaşma ve direniş süreçlerini daha ayrıntılı öğrenmek için kadın işçilerle yapılan şu röportaja bakmanızı öneririz.[1]
İstanbul Kalkınma Ajansı çalışanlarının grevi kazanımla sonuçlandı
Tez-Koop-İş üyesi çalışanların İstanbul Kalkınma Ajansı’nda 8 Mayıs’ta başlattığı grev, 19 Haziran’da toplu iş sözleşmesinin imzalanmasıyla sona erdi. Çalışanların ücretlerine birinci yılın ilk altı ayında yüzde 30 zam yapıldı.[2]
Sendikalaştıkları için işten atılan Aluform Pekintaş işçilerinin direnişi devam ediyor
Düzce’de bulunan Aluform Pekintaş fabrikasında Türk Metal sendikasına üye oldukları için çeşitli bahanelerle işten çıkarılan işçiler, 19 Haziran’da İstanbul Mecidiyeköy Pekintaş İş Merkezi önünde basın açıklaması gerçekleştirdi. Pekintaş’ta çalışan 27 işçi, Kod 25 (ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranış) ve Kod 49 (işçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi) ile hukuksuzca işten atıldı ve 9 aydır hak mücadeleleri devam ediyor. Bu kodlarla işten çıkarılan işçiler işsizlik ödeneği ve kıdem tazminatı dahil hiçbir haktan yararlanamıyor ve bu kodlarla işten atıldıklarından dolayı yeni iş bulmakta da zorlanıyorlar.[3]
Kartal Mermer işçisi direnişle hakkını aldı
İstanbul Finans Merkezi Halkbank şantiyesinde Emlak Konut, Kartal Mermer, YDA bünyesinde çalışan inşaat işçisi gasp edilen hakları için direniş başlattı.[4] Dev Yapı İş üyesi işçi ve sendikacılar 3 gün süren direniş boyunca her gün polis şiddetiyle gözaltına alındılar. Direniş 22 Haziran günü kazanımla sonuçlandı, işçi haklarını aldı.
Fikirtepe kentsel dönüşüm projesinde çalışan inşaat işçileri direnişle kazandılar
Emlak Konut tarafından yapılan Fikirtepe kentsel dönüşüm projesinde yüklenici firma Siyahkalem taşeronu GM Yapı’da çalışan inşaat işçileri, 2 aydır ödenmeyen maaşları ve gasp edilen hakları için direnişe geçti.[5] Dev Yapı İş üyesi işçilerin eyleminden kısa bir süre sonra firmanın çağrısıyla müzakere masası kuruldu ve aynı gün direniş kazanımla sonuçlandı.
Pulver Kimya işçileri toplu sözleşme imzaladı
Gebze’deki Pulver Kimya işçileri Petrol-İş sendikasında örgütlenmiş ve bunun üzerine patron üç işçiyi işten atmış, sendikanın yetkisine de itiraz etmişti. İşçiler işten atma saldırısına karşı iş durdurma eylemleri yaptılar. İşten atılan işçiler ise fabrika önünde Ağustos 2022’den Ocak 2023’e kadar yaklaşık 5 ay boyunca direnişlerini sürdürdüler. Pulver işçileri, kararlı direnişleri sonucunda hem işten çıkarılan işçilerin işe geri alınmasını hem 
de işverenin itirazını geri çekerek TİS masasına oturmasını sağladılar. Ocak ayından bu yana toplu sözleşme talepleri için mücadele sürüyordu. İlk toplu sözleşme işçilerin talepleri doğrultusunda 21 Haziran’da imzalandı. İşçilerin ücretlerine yüzde 110 civarında zam yapıldı ve sosyal haklarda da artış sağlandı. Yapılan zamla en düşük net ücret 16 bin TL oldu. İşçiler kazanımlarını işyeri önünde meşaleler yakarak kutladı.[6]
Pulver Kimya işçileri direniş sürecini şöyle anlatıyor: “Birbirimize sahip çıktık, kendi gücümüzü fark ettik, zafere olan inancımızla eylemleri büyüttük. Mücadele yemekhanede, giriş ve çıkışlarda sürüyordu. Her geçen gün daha kararlı olduğumuzu gösteriyorduk.”[7] İşçiler, toplu sözleşme taslaklarının da işçilerin görüşleri alınarak hazırlandığını belirtiyor. Pulver Kimya işçilerinin kazanımla sonuçlanan bu uzun soluklu direnişi, son dönemdeki en önemli ve en cesaret verici direnişlerden biri. Umut-Sen’in hazırladığı şu video direniş sürecini ayrıntılı anlatıyor:
"-Biz çocuklarımıza onurlu bir gelecek bırakacağız!
— UMUT-SEN (@Umut_Sendikasi) June 27, 2023
-Arkadaşım yoksa barış da yok!
+Sendikalı olamazsınız!
-Oluruz!
+Vermeyecekler!
-Alacağız!”
…
Birliği ile kenetlenerek direnen ve toplu sözleşme masasında patronu dize getirerek kazanan Pulver Kimya işçilerine selam olsun! pic.twitter.com/2t9kRSI8Fo
İTÜ işçileri TİS için eylem yaptı
İstanbul Teknik Üniversitesinde (İTÜ) çalışan Tez-Koop-İş üyesi işçiler, yaklaşık 3 aydır toplu iş sözleşmesi görüşmelerinde anlaşma sağlanamaması üzerine üniversite kampüsünde eylem yaptı. Yemekhane önünde toplanarak rektörlüğe yürüyen işçiler basın açıklaması yaptı ve TİS’in bir an önce imzalanmasını istedi. İşçilerin yaptığı eyleme İTÜ öğrencileri de destek verdi.[8]
Depremzede işçiler işten atılıyor
Malatya Organize Sanayi Bölgesi’nde bulunan Mil-May Tekstil’de, BİRTEK-SEN’e üye olan depremzede 6 işçi işten atıldı. Tazminatları ödenmeden işten çıkarılan işçiler, fabrika önünde sendikaları ile birlikte basın açıklaması yaptı. Deprem sonrasında da patron işçileri çalışmaya zorlamış ve işten atmakla tehdit etmiş. Sendika başkanı Mehmet Türkmen, fabrikanın depremzede işçilere verdiği barınma sözünü tutmadığını şöyle anlatıyor:
“O günden beri ne yazık ki bu fabrikada yaşanan hak gaspları son bulmadı. Depremden sonra sadece bu fabrika değil, Malatya’da pek çok fabrikada işçilerin büyük çoğunluğu göç etmek zorunda kaldığı için işe gidememişlerdi ve haftalar sonra organizenin içine konteyner ve çadır kentler kurdular. Önce ‘Aileniz ile birlikte size barınma imkanı sağlayacağız yeter ki gelin’ dediler. İşçiler buna güvenerek aileleriyle birlikte geldiler. İki hafta sonra, ‘Ailenizi barındıramayız, onlar başının çaresine baksın, sadece siz kalabilirsiniz’ diye aileleri kovdular. Mil-May Tekstil de barınma sözünü tutmadı.”[9]
Hakkını arayan öğretmen işten atıldı, sendika eylem yaptı
Özel Sektör Öğretmenleri Sendikası, okul yönetiminin usulsüzlüklerine ses çıkardığı için işten atılan öğretmen için Atakent Oğuzkaan Koleji önünde basın açıklaması yaptı. Yaz tatili döneminde öğretmenlere ek ders ücreti ödemeden kanuna aykırı olarak eğitim faaliyeti yürüten kolej yönetimi, sendikanın uyarıları karşısında, sendika üyesi öğretmeni gerekçesiz olarak işten çıkardı. Sendika, okuldaki sömürü koşullarını şu şekilde ifşa etti:
“Buradan duyuruyoruz ki bu kolej tabelasının ardında, sömürülen öğretmen emeği ve mobbing var, baskı altında imzalatılan istifa dilekçeleri var, tatil günlerinde zorunlu ücretsiz çalıştırma var, işten çıkartılan öğretmenlerin ders yükünü diğer öğretmenlere yükleyen bir kolej yönetimi var.”[10]
Bayramda zorunlu mesaiyi kabul etmeyen Story Giyim işçileri işten atıldı
Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesi’nde üretim yapan Story Giyim Tekstil, bayram öncesinde siparişlerin yetişmediğini söyleyerek işçileri fazla mesaiye kalmaya zorladı. İşçilerin çoğunluğu fazla mesaiyi kabul etmeyince, bazı işçiler gözdağı olarak işten çıkarıldı. İşçiler sürekli mobbinge maruz kaldıklarını ve kimi günler 18-19 saate varan süreler boyunca çalıştırıldıklarını belirtiyor. [11]
Asgari ücret 11 bin 402 lira olarak açıklandı
Geçtiğimiz iki haftanın en önemli emek gündemlerinden biri yeni asgari ücretin belirlenmesiydi. Yoksulluk sınırının 34 bin lira olarak açıklandığı koşullarda 2023’ün ikinci yarısından itibaren geçerli olacak asgari ücret net 11 bin 402 lira olarak belirlendi.[12] Enflasyon oranları düşmeden ve çalışanların alım gücü artmadan yapılacak zamların geçinmek için yeterli olamayacağı çok açık. Evrensel’in Kayseri’de çalışan işçilerin görüşlerine yer verdiği haberinde, işçiler zamların önüne geçilmediği müddetçe asgari ücretin yetmeyeceğini söylüyor.[13]
Asgari ücretin açıklanmasından sonra, sendikalı iş yerlerindeki ortalama ücretlerle asgari ücret arasındaki fark iyice azaldı. Bu konuda, Evrensel’in şirketlerin kar oranları ile asgari ücret arasındaki ilişkiyi incelediği yazısını okumanızı öneriyoruz.[14] Yazıda, yıllar içerisinde sendikalı işçilerin ücretleri asgari ücret seviyesine inerken, şirketlerin kar oranlarının katlanarak arttığı belirtiliyor:
“2010’da bir metal işçisinin aldığı ücret asgari ücretten yüzde 91 fazla iken bugün yüzde 8 fazla. 2010’da net kârı 566,3 milyon TL olan Ford Otosan’ın 2022’deki net kârı ise 18,61 milyar lira. Verilere göre, Ford Otosan’ın kârını 32 artırdığı dönemde, asgari ücretle kıyaslandığında metal işçilerinin kaybı 83 puan oldu.”
Gelecek aylarda ücretlerin erimesiyle işyerlerinde ek zam için eylemlerin, direnişlerin yükselmesi çok muhtemel.
Nükleer Santral işçileri GPS cihazıyla izleniyor
Bir diğer gündem, işyerlerinde artan denetim ve baskının “son teknolojiye uygun” geliştirilen bir biçimi olarak takip cihazları oldu. Akkuyu Nükleer Güç Santrali inşaatında TSM bünyesinde çalışan işçilerin bileklerine takılan saat şeklindeki GPS cihazıyla sürekli olarak takip edildikleri öğrenildi. İşçiler, cihazı çıkardıklarında o günkü ücretleri ödenmiyormuş ve cihaz bozulduğunda masrafını kendilerini karşılamak zorundaymış. İşçilerin tuvalet süreleri, su içmeleri, molaları sürekli olarak bu cihazlar üzerinden takip ediliyor ve işçilerin üzerindeki mobbing günden güne artıyor.[15] Teknolojik gelişmelerin sermayenin elinde sömürüyü arttırmak adına nasıl işçi düşmanı araçlara dönüştüğünün önemli bir örneği bu.
[1] https://www.kadinisci.org/orgutlenme-sendika/cocuga-bakacak-kimse-yok-yine-de-tutanak-yedim/
[2] https://www.evrensel.net/haber/492782/istanbul-kalkinma-ajansindaki-grev-sona-erdi
[3] https://www.evrensel.net/haber/492788/aluform-pekintas-iscileri-istanbulda-eylem-yapti-bu-hukuk-tanimazligi-her-yerde-dile-getirecegiz
[4] https://twitter.com/devyapi_is/status/1671090751466291200
[5] https://twitter.com/devyapi_is/status/1671440263472873473
[6] https://www.evrensel.net/haber/493007/pulver-kimyada-mucadele-sonucu-ilk-tis-imzalandi
[7] https://umutsen.org/index.php/2023/06/pulver-kimya-iscileri-6356yi-direnisle-parcaladi/
[8] https://www.evrensel.net/haber/493137/itu-iscileri-tis-haklari-icin-yurudu-kazanilmis-haklarimizdan-vazgecmeyecegiz
[9] https://www.evrensel.net/haber/493160/mil-may-tekstil-iscileri-tazminat-gasbina-karsi-direnise-gecti
[10] https://sendika.org/2023/06/ogretmen-sendikasi-oguzkaan-koleji-onunden-seslendi-bu-duzeni-surdurmenize-sessiz-kalmayacagiz-687386/
[11] https://patronlarinensesindeyiz.org/2023/06/26/diyarbakir-story-giyim-busem-tekstil-fabrikasinda-bayram-mesaisini-kabul-etmeyen-iscilere-isten-cikarma/
[12] https://www.evrensel.net/haber/492832/asgari-ucret-11-bin-402-lira-olarak-aciklandi
[13] https://www.evrensel.net/haber/492946/kayserili-isciler-asgari-ucret-artisini-degerlendirdi-zamlar-durdurulmazsa-bu-artis-fayda-etmeyecek
[14] https://www.evrensel.net/haber/492987/k-rda-devasa-artis-ucrette-buyuk-kayip
[15] https://www.evrensel.net/haber/493273/akkuyu-ngsde-iscilere-takip-cihazi-takildi
