Yaşam Ücreti Taahhüdünü Yerine Getirmeyen H&M’in İşçi Düşmanlığı

2018 itibarı ile bünyesinde ve tedarikçilerinde çalışan tüm işçiler için yaşam ücreti[*] vereceğini taahhüt eden H&M’in vaadini ne kadar yerine getirdiğini görmek için Temiz Giysi Kampanyası koordinasyonunda ve Uluslararası Çalışma Hakları Forumu ve WeMove. EU tarafından aktif olarak desteklenen “Turn Around, H&M!” kampanyası dahilinde işçilerle yapılan doğrudan görüşmeleri ve bazı ikincil veri araştırmalarını baz alan bir çalışma hazırlandı. [1]

Yapılan araştırmaya göre verilen sözlerin yakınından bile geçilmediği tespit edildi. Hindistan ve Türkiye’de işçilere reva görülen ücretin, tahmini yaşam ücretinin yaklaşık üçte biri kadar olduğu, Kamboçya’dakiler ise yaşam ücretinin yarısında az kazandıkları tespit edildi. AB ülkesi olmasına rağmen Bulgaristan’da şirketin “altın” tedarikçisinde çalışan işçiler, kendilerinin ve ailelerini normal bir hayat sürebilmesi için gereken ücretin %10’unu bile kazanamadıkları tespit edildi. Rapor verilen ücretlerin yaşam ücretinin yanından geçmemesi gerçeğiyle birlikte normal bir hayat için işçilerin fazla mesaiye mecbur kaldığını açık şekilde gösteriyor.

Kaynak: http://www.temizgiysi.org/wp-content/uploads/2018/09/HM-Last-Version-TR-compressed.pdf

H&M’in Hindistan’daki altın tedarikçilerinden birinde çalışan bir işçi çalışma koşullarını şöyle ifade ediyor: “Ücretler o kadar düşük ki temel ihtiyaçlarımızı karşılayabilmek için bile fazla mesai yapmak zorunda kalıyoruz.” Başka bir işçi ise koşullarını şöyle ifade ediyor: “Daha ucuz olduğu için düşük kaliteli gıdalardan alıyoruz.” [Rapordan]

Yine şirketin Bulgaristan’daki altın tedarikçilerinden birinde, bir çalışan, çalışma koşullarını şöyle aktarıyor:  “Fabrikaya sabah 8’de girersin, ancak ne zaman fabrikadan çıkabileceğini asla bilemezsin. Bazen eve sabah saat 4’te gidiyoruz.” Başka bir işçi ise alınan ücretlerin düşüklüğünü şöyle ifade ediyor: “Paramız yetmediği için kıyafetlerimizi ikinci el alıyoruz. Bazen aldıklarımız H&M marka oluyor.” [Rapordan]

Bazı haftalar 45 saat fazla mesai yapıldığı belirtilen Türkiye’den(ülkemizdeki iş kanununa göre yılda max. 270 saat ve ayda max. 78 saat fazla mesai yapılabilir.) bir işçi ise çalışma koşullarını şöyle ifade ediyor: “Bazen ailemi bile göremiyorum, eve gelir gelmez yatağa giriyorum.” [Rapordan]

Bu çalışma koşulları ister istemez iş yerinde yorgunluk kaynaklı bayılmalara ve çalışanlarda başka sağlık sorunlarının yaşanmasına neden oluyor. Yaşam ücretinin şirket tarafından sağlanmaması nedeniyle oluşan açığı fazla mesai ile kapatmaya çalışan işçilerin şirketin hemen hemen tüm tedarikçilerinde çalışırken bayılma gibi sorunlar yaşamaları rastlantı olmasa gerekir.

Bu çalışmanın arka planına da değinmek gerekiyor. H&M 2013 yılında 2018 yılı itibarı ile tüm tedarikçilerinde yaşam ücretinin sağlanacağını taahhüt etmişti. 2018 Mayıs ayına gelindiğinde bu taahhüdün sağlanmadığına dair ciddi işaretler ortaya çıkınca Temiz Giysi kampanyası koordinasyonunda, Uluslararası Çalışma Hakları Forumu ve WeMove.EU tarafından aktif destek sağlanarak, “Turn Around, H&M!” kampanyası başlatıldı. Araştırma bu kampanyanın bir uzantısı olarak yapıldı. H&M açık şekilde şu taahhütte bulunmuştu: “H&M’in stratejik tedarikçilerinin tümü 2018 itibariyle makul yaşam ücretleri ödemek için ücret skalalarını hayata geçirmek zorundadır. Bu zaman itibariyle bu durum yaklaşık 850.000 tekstil işçisini etkileyecektir” [Rapordan]

Rapor neticesinde çalışmayı yürüten kurumların yetkilileri H&M’in açık şekilde güvenilmez bir şirket olduğu tespitinde bulunuyorlar.

Temiz Giysi kampanyasından araştırmayı koordine eden Bettina Musiolek, durumu öyle ifade ediyor: “Bu sene başı itibariyle H&M’in verdiği taahhüdü tutmadığını biliyorduk, ancak H&M tedarikçisi olan fabrikalardaki ücretler ve çalışma koşullarına ilişkin birtakım somut bulgular bizi yine de şoka uğrattı. Yoksulluk ücretleri ve işçi hakları ihlalleri skandalını durdurmak için H&M acilen adım atmalıdır.” [2]

Uluslararası Çalışma Hakları Forumu İcra Direktörü Judy Gearhart ise H&M’in güvenilmezliğini şu ifadelerle dillendiriyor: “Şu anda her zamankinden daha açık olarak görünüyor ki H&M’in sözlerine güvenilemez. İçi boş halkla ilişkiler konuşmaları yerine, biz H&M’in tedarik zincirinde yer alan işçilerin gerçek ücretlerinde şeffaf değişimler görmek istiyoruz. Daha önce firmanın üst yönetimine de yazdığımız gibi, H&M, satın alma pratiklerini işçilerin yaşam ücreti almasını sağlayacak şekilde nasıl değiştireceğini bir takvime bağlı olarak ve ücret seviyelerinde ölçülebilir artış hedefleri koyarak detaylandıracak bir yol haritası yayınlamak zorundadır.” [3]

İşçiler aleyhine yaşanan bu sıkıntılı durumun düzeltilmesi içi WeMove.EU tarafından başlatılan Turn Around, H&M! kampanyası (https://turnaroundhm.org/) bir dilekçe kampanyasını da içeriyor.

Sonuç olarak rapordaki verilere dayanarak şunu rahatlıkla söyleyebiliriz, sermayenin işçi düşmanlığı ulus ya da sınır tanımadan devam ediyor.

Raporun tamamı için:  http://www.temizgiysi.org/wp-content/uploads/2018/09/HM-Last-Version-TR-compressed.pdf
Raporun İngilizcesi için: https://turnaroundhm.org/wage-research-september-2018

[*] Yaşam Ücreti: İşçilerin temel ihtiyaçlarını karşılayabilmek ve normal bir hayat sürebilmeleri için almaları gereken ücrete denir. Bu ücret gıda, barınma, sağlık, eğitim, giyim, ulaşım ve birikim imkânı sağlayacak düzeyde olmalıdır. Yaşam ücreti ülkeden ülkeye değişebilir.

[1] http://www.temizgiysi.org/wp-content/uploads/2018/09/HM-Last-Version-TR-compressed.pdf

[2] http://www.temizgiysi.org/hm-vaat-edilen-adil-yasam-ucreti-gercek-ise-aclik-siniri/

[3] http://www.temizgiysi.org/hm-vaat-edilen-adil-yasam-ucreti-gercek-ise-aclik-siniri/